Ívar Guðmundsson
Hvernig meiðsli finnst þér vera algengust hjá byrjendum í ræktinni?
Þetta er mjög góð spurning sko, svona algengustu meiðslin eru ábyggilega þessi ef þú ert að gera hlutina vitlaust, það er mjög algengt að fólk kemur hérna inn og fær og fær kannski enga aðstoð og þá eru au að gera æfingar rangt og það er einmitt svona líklegast að meiða sig þannig og þá er það oft tengt öxlum og slíku, það eru svona viðkvæmir hlutir í öxlunum, það þarf fjölbreyttar axlaræfingar þannig ég myndi segja að axlarmeiðsli væru sennilega algengustu meiðslin.
Hversu gamalt er fólk þegar það byrjar að finna fyrir lífsstíls tengdum meiðslum?
Ég held að þetta sé oftast hjá fólki, ef þú hefur ekki gert neitt til þess að styrkja kroppinn og svoleiðis þá er það algengast að það sé á bilinu 40-50 ára sem fólk fer að finna virkilega fyrir því þegar að líkamin er farin að hrörna og vöðvarnir eru farnir að rýrna, þá koma bakverkir það er mjög algengt hjá fólki á þessum aldri og hreyfi verkir í hné og fleira.
Telur þú mataræði geta á einhvern hátt geta haft áhrif á líkur meiðsla?
Alveg örugglega sko því að ef þú ert ekki með mjög næringarríkan mat þá er mjög líklegt að þú verðir fyrr einhvern vegin slappari og vöðvavirknin minni. Þannig að það er alveg á hreinu að það spilar inní þí að maður hafi svosem engar vísindalegar rannsóknir í höndunum.
Myndirðu hreyfa þig vel og borða illa eða öfugt?
Þarna kemur aftur það sama að sko, ég hef alltaf sjálfur hugsað um svona meðalhófið þannig get alveg leyft mér að borða og svindla aðeins í mataræði ef ég er duglegur að hreyfa mig. En ég hugsa að það sé kannski betra ef ég þarf að slá á einhvað að það sé að borða illa og hreyfa sig mikið, þannig að þú værir með líkaman í lagi en það vantaði kannski heilmikið uppá næringu, svona ég hugsa það
Magnús Ólason
Fyrsta viðtali sem við tókum var við Magnús Ólasson framkvæmdastjóra lækninga á Reykjalundi. Magnús hefur starfað á Reykjalundi frá árinu 1985 en þá útskrifaðist hann úr sérnámi sem endurhæfingarlæknir.
Hvenær var Reykjalundur stofnaður?
Reykjalundur var stofnaður af sambandi íslenskra berklasjúklinga eins og það hét þá þegar það var stofnað árið 1938 á Vífilstöðum. Þeir byrjuðu fljótt að reisa þennan spítala og hann var tekin í notkun 1. febrúar 1945.
Hefur mikið breyst síðan þá?
Já ef ég á að svara því í eins stuttu máli og mögulegt er að þá var þetta sem sagt kallað vinnuheimili berklasjúklinga fyrst og var eiginlega endurhæfing berklasjúklinga, berklarnir voru oft sjúkdómar ungs fólks sem hafði oft lítinn skóla bakgrunn svo hér var meira að segja reistur lítill iðnskóli sem var rekin fram yfir 1960 af deild og iðnskólanum í Reykjavík svo hér lærði fólk iðn af ýmsu tagi en svo bara fóru menn að lækna berkla milli 1950 og 60 og þá byrjaði staðurinn að tæmast smám saman en svo á sama tíma en á svipuðu róli byrjaði raunverulega endurhæfing sem sér læknisgrein í læknisfræði það gerist raunverulega upp úr seinna stríðinu í Bandaríkjunum fyrst. Síðan verður þetta að endurhæfingarspítala í kringum 1963-1964 og verður að því formi sem það er í dag svona fram til síðustu aldamóta.
Hvað gerir endurhæfingarlæknir?
Hann í rauninni ber ábyrgð á læknisfræðilegum hluta endurhæfingarinnar, endurhæfing í dag er rekin á þverfarlegu formi þar sem að koma að má segja sérfræðingar og fagaðilar, svo sem sjúkraþjálfarar iðjuþjálfar, félagsráðgjafar, auðvitað læknar, íþróttafræðingar og næringarfræðingar.
Hvenær byrjaði áhersla á endurhæfingu á Íslandi?
Hún byrjaði þarna um 1960 fyrsti sérhæfði endurhæfinga læknirinn kom þá og varð yfirlæknir kom til Íslands 1964 og er fyrsti yfirlæknir þá og alveg Þar til 1999 og svo þróast Reykjalundur bara út frá þeim sérfræðingum sem hingað völdust til starfa þannig hér eru í dag 8 meðferðateymi eða 9 má segja og ég get svo sem talið þau upp. Taugaendurhæfing, gigtarendurhæfing, verkjaendurhæfing, næringar og offitu endurhæfing, lungnaendurhæfing, starfsendurhæfing, geðendurhæfing auk göngudeildar.
Hvernig fólk leitar eftir þjónustu Reykjarlundar?
Það er í rauninni alveg þverskurður af öllum sjúkdómum við erum með þessi 8 sérhæfðu teymi þar sem að fólk er kannski með kransasjúkdóm fer í hjartaendurhæfingu fólk með lungnasjúkdóm af ýmsu tagi fer í lungnaendurhæfingu, gigtsjúklingar þeim hefur fækkað vegna þess að það eru komin svo öflug lyf við bólgugigt og verkjateymið er 50% bakveikir svo eru allskonar þeir sem hafa lent í umferðaslysum og slíku, það eru mjög fáir sem hafa lent í íþróttaslysum hér. Og síðan eru hérna fólk með geðraskanir og offitu vanda.
Hvað koma margir til ykkar á hverju ári í meðferð að meðaltali?
Sko við erum með þjónustusamning við sjúkratryggingar Íslands og samkvæmt honum eigum við að afgreiða hátt í 1050 sjúklinga á ári, við höfum legið í kringum 1100 undanfarin ár en það er ekki nema 60 -70% þjónustubeiðna sem okkur berast. Okkur berast mun fleiri óskir en við ráðum við og það hefur verið skorið af okkur fjármagn eftir hrun svo það eru hópar í samfélaginu sem fá ekki þá endurhæfingu sem það á skilið ungir heilaskaðaðir með áunnin heilaskaða til dæmis fólk sem er að jafna sig eftir krabbameinsmeðferð búið að lækna það af krabbameini, þegar við gerðum okkar þjónustusamning fyrir 20 árum þá var ekki þörf fyrir endurhæfingu krabbameins sjúklinga í sama mæli og er í dag því það hefur svo mikið breyst í meðferð krabbameinssjúklinga, fólk lifir í dag eftir krabbamein en það þarf eftir mjög erfiða meðferð á endurhæfingu að halda. Það eru ekki margir krabbameins sjúklingar sem koma til okkar á ári en það eru mun fleiri sem hafa þörf á meðferð sem gildir auðvitað um flesta hópa þið sjáið til dæmis að það eru í kringum 1900 beiðnir en við afgreiðum í kringum 1100.
Getur þú lýst ferli sjúklings í meðferð hér á Reykjalund?
Já það er svona nokkurn vegin eins hjá flestum en ég get sem dæmi tekið ég var lengst yfirlæknir í verkjateyminu hérna þegar ég kom úr sérnámi 1985 það má segja að endurhæfingin sé í þremur fösum, fyrst er sjúklingurinn kallaður á kynningafund ásamt einhverjum ættingja og svo einhverjum vikum seinna er hann kallaður í forinnlögn sem kölluð er þar sem hann er hérna í 4 daga og það er tekin púlsinn af vandanum og sjúklingurinn settur af stað í meðferð og stundum dugir þetta eða sjúklingurinn er ekki tilbúin til þess að fara í meðferð hann er kannski að borða alltof mikið af lyfjum sem er ekki óalgengt með verkjasjúklinga og þarf að taka á því vandamáli áður en hann er lagður inn og síðan kemur hann í fjórar vikur og þá er þetta svona alhliða meðferð þar sem allir vinna saman að bættri heilsu sjúklingsins.
Skiptir endurhæfing meira máli en hún gerði?
Já endurhæfing skiptir gríðarlega mikli máli og ekki síst meðal ungs fólks, hér er mikið af ungu fólki. Fólk heldur kannski að hérna séu bara gamalmenni en það er því miður ekki þannig því hér er meðalaldur sjúklinga 50 ár og í sumum teymum eins og í verkja og geðraskana teymi er meðalaldurinn nær 40 árum. Það er mikið af fólki á milli tvítugs og þrítugs sem þarf að sækja endurhæfingu vegna stoðkerfisraskanna, geðraskana og fleiri sjúkdóma sem að eru einmitt þeir sjúkdóma flokkar sem valda sem mestri örorku meðal ungs fólks og örorka meðal ungs fólks hefur verið vaxandi á undanförnum árum því miður og besta ráðið til að sporna við því er einmitt að fólk komist í alvöru endurhæfingu og við höfum kannað það einmitt á verkjasviðinu að það eru kannski þriðji hver einstaklingur sem er vinnufær þegar hann kemur. En þegar hann fer frá okkur er kannski helmingurinn vinnufær og við höfum athugað hvernig fólk stendur 3 árum eftir það er útskrifað og það eru um 60% í vinnu. Þannig það eru tvöfalt fleiri sem vinna eftir endurhæfingu heldur en fyrir og með heilsuhagfræðilegri könnun og út frá þeim niðurstöðum sýnir það sig að hver króna sem er sett í endurhæfingu skilar sér áttfalt til baka til samfélagsins, svo þetta er mjög ábótasöm iðja að stunda endurhæfingu.
Bjarni Már Ólafsson
Við tókum viðtal við Bjarna Má Ólafsson sjúkraþjálfara en hann starfar sem slíkur í Hreyfingu Glæsibæ. Bjarni útskrifaðist sem sjúkraþjálfari frá Háskóla Íslands árið 2014.
Hvað gerir sjúkraþjálfari?
Hjálpar fólki sem er með einhver meiðsli eða svona líkamleg einkenni, við nuddum og hnykkjum og kennum æfingar og bara leiðbeinum fólki hvernig það losnar við einkenni.
Hvað skilgreinir íþróttameiðsli frá öðrum meiðslum?
Íþróttameiðlsi eru kannski frekar einhver meiðlsi sem að koma annaðhvort útaf of miklu álagi eða eitthvað sem gerist svona akoot gerist bara í keppni eins og íþróttameiðsli geta verið þegar högg meiðir þig þessvegna eða eitthvað svoleiðis. En önnur meiðsli en íþróttameiðsli eru frekar eitthvað krónískt eitthvað sem gerist afþví að þú hreyfir þig lítið eða rangt.
Hvernig er best að fyrirbyggja íþróttameiðsli?
Bara vera nógu sterkur fyrir það sem þú ert að gera, fyrir íþróttina sem þú ert að stunda. Nógu sterkur, nógu liðugur og hafa vera búin að æfa hreyfingarnar sem þú þarft að gera nógu vel.
Eru meiðsli algeng hjá fólki sem er að byrja að æfa aftur?
Jaá eftir því sem að þú eldist þá ef þú hefur tekið þér pásu og byrjar síðan aftur, þá er líklegra að þú meiðist,. Þá eru vöðvarnir orðnir slappari, þú ert orðin yfirleitt orðin stirðari og svo með hækkuðum aldri aukast líkur á að togna og svoleiðis. Ef þú ert búin að þyngjast um 20kg og ætlar að fara að skokka eins og þú gerðir áður en þú þyngdist þá er meiri þyngd fyrir kálfana og fæturna og hnén að bera og það getur valdið einhverjum meiðslum.
3 hlutir sem allir ættu að tileinka sér til að stuðla að heilbrigðum líkama?
Hreyfa sig alla daga, borða hollan mat og hreyfa sig fjölbreytt, þannig að þó að maður sé að stefna að því að ætla vera góður að skokka þá þarftu líka að stunda styrktaræfingar með því og ef þú ætlar að vera góður í að lyfta þarftu líka að gera þolæfingar með því og svoleiðis, hreyfa sig fjölbreytt.
Gætu likamsræktarstöðvar gert meira til að fyrirbyggja meiðsli?
Já kannski bara með því að bjóða upp á svona tækja kennslu og svoleiðis til þess að kenna öllum nýum sem koma inn í stöðina að nota tækin og hvernig eigi að stilla þau rétt og svoleiðis.
Hvað gerir sjúkraþjálfari?
Hjálpar fólki sem er með einhver meiðsli eða svona líkamleg einkenni, við nuddum og hnykkjum og kennum æfingar og bara leiðbeinum fólki hvernig það losnar við einkenni.
Hvað skilgreinir íþróttameiðsli frá öðrum meiðslum?
Íþróttameiðlsi eru kannski frekar einhver meiðlsi sem að koma annaðhvort útaf of miklu álagi eða eitthvað sem gerist svona akoot gerist bara í keppni eins og íþróttameiðsli geta verið þegar högg meiðir þig þessvegna eða eitthvað svoleiðis. En önnur meiðsli en íþróttameiðsli eru frekar eitthvað krónískt eitthvað sem gerist afþví að þú hreyfir þig lítið eða rangt.
Hvernig er best að fyrirbyggja íþróttameiðsli?
Bara vera nógu sterkur fyrir það sem þú ert að gera, fyrir íþróttina sem þú ert að stunda. Nógu sterkur, nógu liðugur og hafa vera búin að æfa hreyfingarnar sem þú þarft að gera nógu vel.
Eru meiðsli algeng hjá fólki sem er að byrja að æfa aftur?
Jaá eftir því sem að þú eldist þá ef þú hefur tekið þér pásu og byrjar síðan aftur, þá er líklegra að þú meiðist,. Þá eru vöðvarnir orðnir slappari, þú ert orðin yfirleitt orðin stirðari og svo með hækkuðum aldri aukast líkur á að togna og svoleiðis. Ef þú ert búin að þyngjast um 20kg og ætlar að fara að skokka eins og þú gerðir áður en þú þyngdist þá er meiri þyngd fyrir kálfana og fæturna og hnén að bera og það getur valdið einhverjum meiðslum.
3 hlutir sem allir ættu að tileinka sér til að stuðla að heilbrigðum líkama?
Hreyfa sig alla daga, borða hollan mat og hreyfa sig fjölbreytt, þannig að þó að maður sé að stefna að því að ætla vera góður að skokka þá þarftu líka að stunda styrktaræfingar með því og ef þú ætlar að vera góður í að lyfta þarftu líka að gera þolæfingar með því og svoleiðis, hreyfa sig fjölbreytt.
Gætu likamsræktarstöðvar gert meira til að fyrirbyggja meiðsli?
Já kannski bara með því að bjóða upp á svona tækja kennslu og svoleiðis til þess að kenna öllum nýum sem koma inn í stöðina að nota tækin og hvernig eigi að stilla þau rétt og svoleiðis.
Valgerður Kristmundsdóttir
Valgerður Kristmundsdóttir útskrifaðist með BSc í íþróttafræði árið 2013 frá Háskóla Íslands og tók síðan 2 ára Ms nám í iðjuþjálfun. Vala hefur einnig starfað sem þjálfari hjá Frjálsíþróttadeild Ármanns síðan 2011. Hún veit töluvert um meiðsli ungra krakka og unglinga og um Íþróttafræðinga þess vegna ákváðum við að taka viðtal við hana.
Verða íþróttameiðsli algegnari með aldrinum?
Þetta var mjög góð spurning og ég er búin að hugsa mjög mikið um hana, ég held að þau séu algengari núna eftir að börn fóru að hreyfa sig meira, þá fóru meiðsli að verða algengari eftir meira álag á börnin. En algengara þetta er ekkert svakalegt þú meiðist alveg jafn mikið hvort sem þú ert í íþróttum eða ekki.
Eru krakkar sem stunda íþróttir líklegri til að lenda i meiðslum en þeir sem æfa ekki?
Það eru allir í jafn miklum áhættuhóp að meiðast bara með því að labba úti á götu sko, en eins og ég sagði á áðan þá verður aldurinn sem fólk meiðist á alltaf lægri. Það var alltaf algengara að eldri börn og unglingar meiddust, en mér finnst það vera að færast niður. Þannig mér finnst það ekkert algengara ef þú ert heima og gerir ekki neitt, ferð ekki í neinar íþróttir og ert bara í tölvunni það eru náttúrulega minni líkur á því að þú slasist þar heldur en ef þú ert að fara í íþróttir. Bara ef þú stendur upp og hreyfir þig eru líkur á að þú slasir þig, hvort sem þú ert í íþróttum eða ekki en ekkert hættulega mikið meira bara venjulegt.
Hvort finnst þér hættulegra of lítil eða of mikil hreyfing?
Eins og samfélagið er í dag þá finnst mér eiginlega ég verði að segja þótt allar öfgar í hvora áttina sem er séu alltaf slæmar en af tveimur slæmum kostum þá held ég að of lítil hreyfing hafi bara verri áhrif og það er erfiðara að vinna með þótt það sé mjög erfitt að vinna með of þjálfun að þú dettur bara í svona ákveðinn kulnun í íþróttum og það er mjög slæmt að vinna með það og það koma svona ákveðin þunglyndis einkenni en ég held samt að það sé léttara að vinna með það en nokurntíma hreyfingaleysi
Eru krakkar upplýstir nógu snemma um mikilvægi þess að fyrirbyggja meiðsli?
Nei þetta þarf að gerast miklu fyrr.
3 hlutir sem allir ættu að hugsa um í daglegu lífi?
Það er bara, engar öfgar í fyrsta lagi og bara hvað sem það er hvort sem það er hreyfing, mataræði eða einhvað svoleiðis. Þú veist leggja bílnum lengra í burtu, labba stiga ekki taka lyftu, drekka vatn, borða venjulegan mat, ekki fara í einhverjar öfgar, sleppa öllum þessum efnum, hvort sem það er í drykkjaformi sem að allir halda að sé holt þá er það bara grunnurinn. Labba í skólan en ekki hjóla og ekki taka strætó ef þú mögulega getur það held ég að skipti bara mjög miklu máli.
Myndir þú segja að íþróttafræðingar geti haft einhver áhrif á fjölda og alverleika íþróttameiðsla?
Já þarna kemur einmitt, spurningarnar eru svo fáranlega góðar, þarna kemurðu með það að fyrirbyggja meiðslin, íþróttafræðingar geta frætt meira,td dæmis bara mikilvægi þess að teygja, meiðslin í dag eru í rauninna bara þú situr og ætlar að fara að hlaupa og tognar á nára, það þarf bara að teygja á náranum þínum basicly, allir kúptir það þarf bara að teygja og opna. Þarna erum við íþróttafræðingar bara að missa boltann, við þurfum bara að vera ákveðnari og harðari með það að fræða.
Afhverju telur þú íþróttafræðinga ekki vera skilgreinda sem heilbrigðisstétt?
Við erum bara ekki búin að vera nógu hörð í því að sýna framm á að við séum nauðsynleg afþví að við getum gert svo miklu meira og það er hægt og rólega síðustu ár að sýna fram á að þunglyndi og allir þessir kvillar sem eru í gangi að við getum lagað svo margt með hreyfingu. Þarna eiga Íþróttafræðingar bara að vera ákveðnari og segja við ætlum að gera þetta og við getum gert þetta og við erum með gráðuna upp á það og við ættum að vera það við þurfum bara að vera ákveðnari sem samfélag íþróttafræðinga.
Verða íþróttameiðsli algegnari með aldrinum?
Þetta var mjög góð spurning og ég er búin að hugsa mjög mikið um hana, ég held að þau séu algengari núna eftir að börn fóru að hreyfa sig meira, þá fóru meiðsli að verða algengari eftir meira álag á börnin. En algengara þetta er ekkert svakalegt þú meiðist alveg jafn mikið hvort sem þú ert í íþróttum eða ekki.
Eru krakkar sem stunda íþróttir líklegri til að lenda i meiðslum en þeir sem æfa ekki?
Það eru allir í jafn miklum áhættuhóp að meiðast bara með því að labba úti á götu sko, en eins og ég sagði á áðan þá verður aldurinn sem fólk meiðist á alltaf lægri. Það var alltaf algengara að eldri börn og unglingar meiddust, en mér finnst það vera að færast niður. Þannig mér finnst það ekkert algengara ef þú ert heima og gerir ekki neitt, ferð ekki í neinar íþróttir og ert bara í tölvunni það eru náttúrulega minni líkur á því að þú slasist þar heldur en ef þú ert að fara í íþróttir. Bara ef þú stendur upp og hreyfir þig eru líkur á að þú slasir þig, hvort sem þú ert í íþróttum eða ekki en ekkert hættulega mikið meira bara venjulegt.
Hvort finnst þér hættulegra of lítil eða of mikil hreyfing?
Eins og samfélagið er í dag þá finnst mér eiginlega ég verði að segja þótt allar öfgar í hvora áttina sem er séu alltaf slæmar en af tveimur slæmum kostum þá held ég að of lítil hreyfing hafi bara verri áhrif og það er erfiðara að vinna með þótt það sé mjög erfitt að vinna með of þjálfun að þú dettur bara í svona ákveðinn kulnun í íþróttum og það er mjög slæmt að vinna með það og það koma svona ákveðin þunglyndis einkenni en ég held samt að það sé léttara að vinna með það en nokurntíma hreyfingaleysi
Eru krakkar upplýstir nógu snemma um mikilvægi þess að fyrirbyggja meiðsli?
Nei þetta þarf að gerast miklu fyrr.
3 hlutir sem allir ættu að hugsa um í daglegu lífi?
Það er bara, engar öfgar í fyrsta lagi og bara hvað sem það er hvort sem það er hreyfing, mataræði eða einhvað svoleiðis. Þú veist leggja bílnum lengra í burtu, labba stiga ekki taka lyftu, drekka vatn, borða venjulegan mat, ekki fara í einhverjar öfgar, sleppa öllum þessum efnum, hvort sem það er í drykkjaformi sem að allir halda að sé holt þá er það bara grunnurinn. Labba í skólan en ekki hjóla og ekki taka strætó ef þú mögulega getur það held ég að skipti bara mjög miklu máli.
Myndir þú segja að íþróttafræðingar geti haft einhver áhrif á fjölda og alverleika íþróttameiðsla?
Já þarna kemur einmitt, spurningarnar eru svo fáranlega góðar, þarna kemurðu með það að fyrirbyggja meiðslin, íþróttafræðingar geta frætt meira,td dæmis bara mikilvægi þess að teygja, meiðslin í dag eru í rauninna bara þú situr og ætlar að fara að hlaupa og tognar á nára, það þarf bara að teygja á náranum þínum basicly, allir kúptir það þarf bara að teygja og opna. Þarna erum við íþróttafræðingar bara að missa boltann, við þurfum bara að vera ákveðnari og harðari með það að fræða.
Afhverju telur þú íþróttafræðinga ekki vera skilgreinda sem heilbrigðisstétt?
Við erum bara ekki búin að vera nógu hörð í því að sýna framm á að við séum nauðsynleg afþví að við getum gert svo miklu meira og það er hægt og rólega síðustu ár að sýna fram á að þunglyndi og allir þessir kvillar sem eru í gangi að við getum lagað svo margt með hreyfingu. Þarna eiga Íþróttafræðingar bara að vera ákveðnari og segja við ætlum að gera þetta og við getum gert þetta og við erum með gráðuna upp á það og við ættum að vera það við þurfum bara að vera ákveðnari sem samfélag íþróttafræðinga.
Katrín Sveinsdóttir
Við tókum einnig viðtal við Katrínu Sveinsdóttur Kírópraktor en hún útskrifaðist fyrir 30 árum frá háskóla í Bretlandi sem Kírópraktor eftir 5 ára nám.
Hvað gerir Kírópraktor?
Kírópraktor meðhöndlar í flestum tilfellum, hann aðalega meðhöndlar hrygginn en hann meðhöndlar í rauninni allt stoðkerfið sem er sem sagt liðir, vöðvar, sinar og bein og hann er að meðhöndla mjög oft verki og verki sem að tengjast taugakerfinu leiðni niður í handleggi, fótleggi og annað slíkt, Þetta er svona basicið.
Er mikið af íþróttafólki sem kemur til þín?
Það er slatti af íþróttafólki sem kemur til mín en ég hef ekkert sérstaklega verið að gefa mig út fyrir það að vera mikið að meðhöndla íþróttafólk það er svolítið mismunandi hjá Kírópraktorum hvað þeir leggja áherslu á, en já ég fæ slatta af íþróttafólki.
Hvernig var námið?
Já það er svolítið langt síðan að ég lærði, ég útskrifaðist fyrir 3o árum síðan en námið hefur svo sem ekki breyst mikið ég var í sem sagt í 4 ára fullu háskólanámi úti í Englandi og síðan 1 kandidats ár sem ég tók líka úti, því það voru svo fáir hérna heima, þannig ég var í 5 ár í Englandi kom svo síðan heim og fór að reka mína eigin stofu.
Kemur fólk til þín samhliða annari endurhæfingu?
Það er rosalega misjafnt, ég er mjög áhugasöm um samstarf við bæði þú veist að ef að fólk er í sjúkraþjálfun vill ég ekkert endilega að það hætti því eða það fer bara svolítið eftir því hvað er að fólki og hérna hvað maður telur vera best. Já ég myndi segja að í kannski 80% tilvika er fólk bara að hitta mig um tíma en svo kannski fara þau að gera eitthvað annað, eða þá að ég útbý æfingaprógramm fyrir þau og annað slíkt.
Er Kírópraktor vanmetin starfsétt þegar að kemur að endurhæfingu?
Já ég held við séum bara svolítið vanmetin yfirhöfuð, ég held það sé bara þekkingarleysi en það hefur breyst rosalega mikið bara t.d. síðan að ég kom heim. Bara á því hvaða menntun við höfum, margir halda að þetta sé svipað og nudd menntun eða eitthvað slíkt sem það er ekki.
Hvernig myndir þú skilgreina lífstíls tengd meiðsli?
Jahá lífstílstengd meiðsli, sko lífstílstengdir sjúkdómar þá er maður náttúrulega að tala um hjarta og æðasjúkdóma og annað slíkt en lífstíls tengd meiðsli eru kannski bara ofþjálfun, vitlaus þjálfun um fólk sem kannski er orðið eldra komið af svona eftir þrítugt og fer að æfa vitlaust eða of mikið, svo náttúrulega hefur næring gífurlega mikil áhrif og bara almennur lífstíll og svefn og hvíld má náttúrulega flokka undir lífstíls meiðsli. Vel þjálfaður íþróttamaður getur mjög auðveldlega meiðst ef þetta er ekki í lagi.
Hvernig meiðsli er fólk oftast með þegar það kemur til þín?
Ef að við erum að tala um íþróttafólk þá er þetta mjög oft ef þetta eru einhverskonar bakmeiðsli. Líka annað sem ég hef séð mikið af er að fólk er með síendurteknar tognanir t.d. aftan á lærum og slíkt sem að hefur ekki náð bata með venjulegri meðferð þá fer maður að skoða hvort það geti verið út frá taugunum í bakinu, og fótameiðsli hjá frjálsíþróttafólki eru mjög algeng og ég hef fengið svolítið af því.
Hversu marga tíma tekur meðferðin að meðaltali?
Það er allur gangur á því, þegar við erum að tala um íþróttameiðsli og íþróttafólk að þá getur þetta verið frá þrem fjórum tímum og bara upp í fimmtán tuttugu það bæði fer alveg rosalega mikið eftir því hvað er í gangi og svo er oft með íþróttafólk að það er oft í tvíhliða meðferð, það er líka hjá sjúkraþjálfara eða jafnvel hjá bæklunarlækni og hefur fengið einhverjar sprautur eða eitthvað slíkt en það er rosalega erfitt að segja það fer allt eftir því hvað er að og hvað er í gangi.
Verða slys hjá Kírópraktorum?
Neibb, það er í rauninni bara rétta svarið sko þessi meðferð er, nei ef hún er gerð af fólki sem er með lög gildingu sem er þá búið að ganga í gegnum þetta háskólanám og allt þetta er þetta mjög örugg og áhrifarík meðferð.
Hvað gerir Kírópraktor?
Kírópraktor meðhöndlar í flestum tilfellum, hann aðalega meðhöndlar hrygginn en hann meðhöndlar í rauninni allt stoðkerfið sem er sem sagt liðir, vöðvar, sinar og bein og hann er að meðhöndla mjög oft verki og verki sem að tengjast taugakerfinu leiðni niður í handleggi, fótleggi og annað slíkt, Þetta er svona basicið.
Er mikið af íþróttafólki sem kemur til þín?
Það er slatti af íþróttafólki sem kemur til mín en ég hef ekkert sérstaklega verið að gefa mig út fyrir það að vera mikið að meðhöndla íþróttafólk það er svolítið mismunandi hjá Kírópraktorum hvað þeir leggja áherslu á, en já ég fæ slatta af íþróttafólki.
Hvernig var námið?
Já það er svolítið langt síðan að ég lærði, ég útskrifaðist fyrir 3o árum síðan en námið hefur svo sem ekki breyst mikið ég var í sem sagt í 4 ára fullu háskólanámi úti í Englandi og síðan 1 kandidats ár sem ég tók líka úti, því það voru svo fáir hérna heima, þannig ég var í 5 ár í Englandi kom svo síðan heim og fór að reka mína eigin stofu.
Kemur fólk til þín samhliða annari endurhæfingu?
Það er rosalega misjafnt, ég er mjög áhugasöm um samstarf við bæði þú veist að ef að fólk er í sjúkraþjálfun vill ég ekkert endilega að það hætti því eða það fer bara svolítið eftir því hvað er að fólki og hérna hvað maður telur vera best. Já ég myndi segja að í kannski 80% tilvika er fólk bara að hitta mig um tíma en svo kannski fara þau að gera eitthvað annað, eða þá að ég útbý æfingaprógramm fyrir þau og annað slíkt.
Er Kírópraktor vanmetin starfsétt þegar að kemur að endurhæfingu?
Já ég held við séum bara svolítið vanmetin yfirhöfuð, ég held það sé bara þekkingarleysi en það hefur breyst rosalega mikið bara t.d. síðan að ég kom heim. Bara á því hvaða menntun við höfum, margir halda að þetta sé svipað og nudd menntun eða eitthvað slíkt sem það er ekki.
Hvernig myndir þú skilgreina lífstíls tengd meiðsli?
Jahá lífstílstengd meiðsli, sko lífstílstengdir sjúkdómar þá er maður náttúrulega að tala um hjarta og æðasjúkdóma og annað slíkt en lífstíls tengd meiðsli eru kannski bara ofþjálfun, vitlaus þjálfun um fólk sem kannski er orðið eldra komið af svona eftir þrítugt og fer að æfa vitlaust eða of mikið, svo náttúrulega hefur næring gífurlega mikil áhrif og bara almennur lífstíll og svefn og hvíld má náttúrulega flokka undir lífstíls meiðsli. Vel þjálfaður íþróttamaður getur mjög auðveldlega meiðst ef þetta er ekki í lagi.
Hvernig meiðsli er fólk oftast með þegar það kemur til þín?
Ef að við erum að tala um íþróttafólk þá er þetta mjög oft ef þetta eru einhverskonar bakmeiðsli. Líka annað sem ég hef séð mikið af er að fólk er með síendurteknar tognanir t.d. aftan á lærum og slíkt sem að hefur ekki náð bata með venjulegri meðferð þá fer maður að skoða hvort það geti verið út frá taugunum í bakinu, og fótameiðsli hjá frjálsíþróttafólki eru mjög algeng og ég hef fengið svolítið af því.
Hversu marga tíma tekur meðferðin að meðaltali?
Það er allur gangur á því, þegar við erum að tala um íþróttameiðsli og íþróttafólk að þá getur þetta verið frá þrem fjórum tímum og bara upp í fimmtán tuttugu það bæði fer alveg rosalega mikið eftir því hvað er í gangi og svo er oft með íþróttafólk að það er oft í tvíhliða meðferð, það er líka hjá sjúkraþjálfara eða jafnvel hjá bæklunarlækni og hefur fengið einhverjar sprautur eða eitthvað slíkt en það er rosalega erfitt að segja það fer allt eftir því hvað er að og hvað er í gangi.
Verða slys hjá Kírópraktorum?
Neibb, það er í rauninni bara rétta svarið sko þessi meðferð er, nei ef hún er gerð af fólki sem er með lög gildingu sem er þá búið að ganga í gegnum þetta háskólanám og allt þetta er þetta mjög örugg og áhrifarík meðferð.
Veigur Sveinsson
Veigur Sveinsson er Sjúkraþjálfari hjá Afli. Hann Útskrifaðist með B.Sc. gráðu frá Háskóla Íslands árið 2000. Hann starfaði sem sjúkraþjálfari Víkings handbolta, Kvennalandsliðsins í handbolta og hjá Haukum í fótbolta. En hann hefur starfað hjá Afli frá árinu 2000.
Hver er algengasta fyrirbyggjandi æfing afreksfólks?
Kannski erfitt að segja einhverja eina ákveðna æfingu vegna þess að það fer eftir því hvaða íþrótt þú ert að stunda, hvort þú ert að leggja meiri áheyrslu á efri eða neðri útlimi. Alment séð myndi ég segja bara að góð upphitun er lang mikilvægasta fyrirbyggjandi æfingin, með því að hita vel upp ertu að undirbúa líkaman undir komandi átök á ævinni, erfiðari æfingar þannig að það skiptir mjög miklu máli í þjálfun og á æfingum að byrja á góðri upphitun.
Hver eru algengustu íþróttameiðslin?
Það er sennilega öklameiðsli og tognanir, þá sérstaklega í aftara læri en auðvitað fer þetta eftir þvi hvorslags íþróttagrein þú æfir, ef þú ert í kastíþróttum, hvort sem það er í frjálsum eða handbolta þá náttúrulega er meiri hætta á tognunum þá á efri útlim en auðvitað sjáum við meiðsli á neðri útlim þar náttúrulega líka, en í fótbolta er þetta langmest meiðsli á neðri útlim. Þetta eru svona algengustu meiðslin og alvarlegustu meiðslin eru þá hné meiðslin, krossbandsslit og liðbanda áverkar.
Hvernig reyna sjúkraþjálfarar að fyrirbyggja meiðsli?
Það er bara mjög mikilvægt að grípa inní og þjálfa vel með allskonar fyrirbyggjandi æfingum til að forðast þessi stóru alvarlegu meiðsli, Það er alveg búið að sýna fram á það að með því að þjálfa svona jafnvægisþjálfun , æfingar með teygju og ýmislegt svona sem er að þjálfa litla vöðva og bæta stöðuleika í kringum liða, það er að skila sér í minni meiðsla tíðni.
Hefur meiðslum fækkað eftir tilkomu sjúkraþjálfara í landslið og félagslið?
Já tvímælalaust, það er ástæðan fyrir því að landslið og félagslið vilja hafa sjúkraþjálfara í sínu teymi er vegna þess að þeir sjá hag sinn í því að hafa þá Í teyminu. Bæði til þess að fyrirbyggja meiðsli, draga úr líkum á meiðslum og eins líka að sjúkraþjálfara geta ekki komið í veg fyrir öll meiðsli en ef þau koma fyrir þá er búið að sýna framm á það að með réttri nálgun á þjálfun þá er hægt að flýta fyrir bata svo að viðkomandi leikmaður komist fyrr af stað í sinni íþróttagrein og geti farið að æfa aftur og spila með sínu liði.
Telur þú mataræði geta á eitthvern hátt geta haft áhrif á líkur meiðsla?
Ég veit ekki hvort það sé búið að sýna fram á beint samhengi þarna á milli skilurðu í rannsóknum, en ég held það sé alveg klárt mál að því betur nærður og því betur útkvíldur sem þú ert fyrir átök hvort sem það er æfing eða keppni, þá liggur það augum uppi að það dregur úr líkum á meiðslum. Bara það að þú sért einhvað hálf þreyttur, illa sofin illa nærður þá ertu bara ekki alveg eins tilbúin til að fara í leik eða keppni og þar af leiðandi meiri líkur á einhverjum óhöppum. Þannig að já ég myndi segja að sjálfsögðu skiptir þetta máli.
Hvernig myndir þú skilgreina íþróttameiðsli?
Íþróttameiðlsi er áverki sem á sér stað í iþrótt, eða það þarf ekki að vera hjá einhverju félagi eða undir stjórn þjálfara, þú getur bara verið að stunda eitthverja íþrótt þótt það sé bara með félögum eða einhvað svoleiðis. Þú verður fyrir áverka sem gerir það að verkum að þú getur ekki í framhaldinu stundað þitt áhugamál eða keppni vegna þess að þú hefur lent í eitthverjum vefja skaða á líkama.
Hver er uppáhalds fyrirbyggjandi æfingin þín?
Uppáhalds fyrirbyggjandi æfingin mín, já það er góð spurning, margar góðar til en hérna ætli góðar jafnvægis æfingar eða góðar æfingar með teygju, okkur sjúkraþjálfurum leiðist það ekkert. Þó að kannski íþróttamönnum finnist þetta ekki skemtilegustu æfingarnar þá skila þær sínu og eru mikilvægar.
Hvað skilur að íþróttameiðsli frá meiðslum í daglegu lífi?
Það eru náttúrulega þessar aðstæður sem að þú ert í, fólk í daglegu lífi er nú lítið í svona líkamlegum contact, þannig það er nú kannksi eitt sem greinir íþróttameiðsli frá meiðslum í daglegu lífi. Áverkar í daglegu lífi eru meira vegna einhæfðrar vinnu og einhæfðs álags, margir eru að lenda í veseni þessvegna, en í íþróttum ertu kannksi meira að lenda í meiðslum útaf contact, eða þá útaf of miklu æfinga álagi og þessvegna fá álagsmeiðlsi á sinar og vöðva, þannig það er talsverur munur þarna á milli.
Hver eru helstu meiðlsin í daglegu lífi?
Sko meiðsli maður talar meira um verk eða óþægindi eða einhvað svoleiðis. Ég myndi halda að algengustu meiðslin væru svona vöðvaþreyta í efri líkama og hálsi vegna þess að mikið af fólki starfar við tölvu og í kyrsetu þannig að fólk er að lenda í meiðslum bara útaf einhæfðri vinnustöðu og hreinlega þreytu vegna þess að vöðvarnir þurfa að vera vinna mikið í sömu stöðu og vantar næringaríkt blóð á svæðið til að létta spennu og svona, þannig að það eru svona álagseinkenni útaf einhæfðri vinnustöðu sérstaklega í efri búk, sérstaklega í háls, herðar og efra bak og mjóbak, mjóbaksmeiðsli eru náttúrulega algengustu meiðslin sem fólk fær bara overall.
Hver eru algengustu meiðslin í körfu og handbolta?
Já ég myndi halda, ég er ekki nákvæmlega með fyrir framan mig en ég myndi halda að algengustu meiðslin í körfubolta væru klárlega öklameiðsli, að snúa sig á ökla bara þegar að leikmenn eru að stökkva eða stökkva og lenda illa ofaná hvor öðrum, krossbanda og hné áverkar eru líka algengir, auðvitað puttameiðsli, þau eru algeng, sumir þekkja það vel, þetta eru svona algengustu meiðlsin í körfubolta. Í handbolta myndi ég segja að það væru líka fingra áverkar, ökla og hné og svo myndi ég líka segja álagseinkenni í öxl, útaf því hversu mikið þarf að kasta. Handbolta leikmenn þurfa að passa vel uppá öxlina sína útaf endurtekningunni og mikla kraftinum sem þú ert að fara fram á við að kasta handbolta.
Hver er algengasta fyrirbyggjandi æfing afreksfólks?
Kannski erfitt að segja einhverja eina ákveðna æfingu vegna þess að það fer eftir því hvaða íþrótt þú ert að stunda, hvort þú ert að leggja meiri áheyrslu á efri eða neðri útlimi. Alment séð myndi ég segja bara að góð upphitun er lang mikilvægasta fyrirbyggjandi æfingin, með því að hita vel upp ertu að undirbúa líkaman undir komandi átök á ævinni, erfiðari æfingar þannig að það skiptir mjög miklu máli í þjálfun og á æfingum að byrja á góðri upphitun.
Hver eru algengustu íþróttameiðslin?
Það er sennilega öklameiðsli og tognanir, þá sérstaklega í aftara læri en auðvitað fer þetta eftir þvi hvorslags íþróttagrein þú æfir, ef þú ert í kastíþróttum, hvort sem það er í frjálsum eða handbolta þá náttúrulega er meiri hætta á tognunum þá á efri útlim en auðvitað sjáum við meiðsli á neðri útlim þar náttúrulega líka, en í fótbolta er þetta langmest meiðsli á neðri útlim. Þetta eru svona algengustu meiðslin og alvarlegustu meiðslin eru þá hné meiðslin, krossbandsslit og liðbanda áverkar.
Hvernig reyna sjúkraþjálfarar að fyrirbyggja meiðsli?
Það er bara mjög mikilvægt að grípa inní og þjálfa vel með allskonar fyrirbyggjandi æfingum til að forðast þessi stóru alvarlegu meiðsli, Það er alveg búið að sýna fram á það að með því að þjálfa svona jafnvægisþjálfun , æfingar með teygju og ýmislegt svona sem er að þjálfa litla vöðva og bæta stöðuleika í kringum liða, það er að skila sér í minni meiðsla tíðni.
Hefur meiðslum fækkað eftir tilkomu sjúkraþjálfara í landslið og félagslið?
Já tvímælalaust, það er ástæðan fyrir því að landslið og félagslið vilja hafa sjúkraþjálfara í sínu teymi er vegna þess að þeir sjá hag sinn í því að hafa þá Í teyminu. Bæði til þess að fyrirbyggja meiðsli, draga úr líkum á meiðslum og eins líka að sjúkraþjálfara geta ekki komið í veg fyrir öll meiðsli en ef þau koma fyrir þá er búið að sýna framm á það að með réttri nálgun á þjálfun þá er hægt að flýta fyrir bata svo að viðkomandi leikmaður komist fyrr af stað í sinni íþróttagrein og geti farið að æfa aftur og spila með sínu liði.
Telur þú mataræði geta á eitthvern hátt geta haft áhrif á líkur meiðsla?
Ég veit ekki hvort það sé búið að sýna fram á beint samhengi þarna á milli skilurðu í rannsóknum, en ég held það sé alveg klárt mál að því betur nærður og því betur útkvíldur sem þú ert fyrir átök hvort sem það er æfing eða keppni, þá liggur það augum uppi að það dregur úr líkum á meiðslum. Bara það að þú sért einhvað hálf þreyttur, illa sofin illa nærður þá ertu bara ekki alveg eins tilbúin til að fara í leik eða keppni og þar af leiðandi meiri líkur á einhverjum óhöppum. Þannig að já ég myndi segja að sjálfsögðu skiptir þetta máli.
Hvernig myndir þú skilgreina íþróttameiðsli?
Íþróttameiðlsi er áverki sem á sér stað í iþrótt, eða það þarf ekki að vera hjá einhverju félagi eða undir stjórn þjálfara, þú getur bara verið að stunda eitthverja íþrótt þótt það sé bara með félögum eða einhvað svoleiðis. Þú verður fyrir áverka sem gerir það að verkum að þú getur ekki í framhaldinu stundað þitt áhugamál eða keppni vegna þess að þú hefur lent í eitthverjum vefja skaða á líkama.
Hver er uppáhalds fyrirbyggjandi æfingin þín?
Uppáhalds fyrirbyggjandi æfingin mín, já það er góð spurning, margar góðar til en hérna ætli góðar jafnvægis æfingar eða góðar æfingar með teygju, okkur sjúkraþjálfurum leiðist það ekkert. Þó að kannski íþróttamönnum finnist þetta ekki skemtilegustu æfingarnar þá skila þær sínu og eru mikilvægar.
Hvað skilur að íþróttameiðsli frá meiðslum í daglegu lífi?
Það eru náttúrulega þessar aðstæður sem að þú ert í, fólk í daglegu lífi er nú lítið í svona líkamlegum contact, þannig það er nú kannksi eitt sem greinir íþróttameiðsli frá meiðslum í daglegu lífi. Áverkar í daglegu lífi eru meira vegna einhæfðrar vinnu og einhæfðs álags, margir eru að lenda í veseni þessvegna, en í íþróttum ertu kannksi meira að lenda í meiðslum útaf contact, eða þá útaf of miklu æfinga álagi og þessvegna fá álagsmeiðlsi á sinar og vöðva, þannig það er talsverur munur þarna á milli.
Hver eru helstu meiðlsin í daglegu lífi?
Sko meiðsli maður talar meira um verk eða óþægindi eða einhvað svoleiðis. Ég myndi halda að algengustu meiðslin væru svona vöðvaþreyta í efri líkama og hálsi vegna þess að mikið af fólki starfar við tölvu og í kyrsetu þannig að fólk er að lenda í meiðslum bara útaf einhæfðri vinnustöðu og hreinlega þreytu vegna þess að vöðvarnir þurfa að vera vinna mikið í sömu stöðu og vantar næringaríkt blóð á svæðið til að létta spennu og svona, þannig að það eru svona álagseinkenni útaf einhæfðri vinnustöðu sérstaklega í efri búk, sérstaklega í háls, herðar og efra bak og mjóbak, mjóbaksmeiðsli eru náttúrulega algengustu meiðslin sem fólk fær bara overall.
Hver eru algengustu meiðslin í körfu og handbolta?
Já ég myndi halda, ég er ekki nákvæmlega með fyrir framan mig en ég myndi halda að algengustu meiðslin í körfubolta væru klárlega öklameiðsli, að snúa sig á ökla bara þegar að leikmenn eru að stökkva eða stökkva og lenda illa ofaná hvor öðrum, krossbanda og hné áverkar eru líka algengir, auðvitað puttameiðsli, þau eru algeng, sumir þekkja það vel, þetta eru svona algengustu meiðlsin í körfubolta. Í handbolta myndi ég segja að það væru líka fingra áverkar, ökla og hné og svo myndi ég líka segja álagseinkenni í öxl, útaf því hversu mikið þarf að kasta. Handbolta leikmenn þurfa að passa vel uppá öxlina sína útaf endurtekningunni og mikla kraftinum sem þú ert að fara fram á við að kasta handbolta.